top of page
Writer's pictureAnna Mae Yu Lamentillo

Pag-gamit kan AI para sa Pag-preserba asin Sustentabilidad kan Lengguwahe


Hello! An ngaran ko si Anna Mae Lamentillo, asin orgulyo ko na maggikan hali sa Pilipinas, sarong nasyon na mayaman sa kultura na kasing-diverso kan samong mga isla, asin an 81 na probinsya na sakong nabisita. Bilang sarong miyembro kan grupong etnolinguistic na Karay-a, saro sa 182 na katutubong grupo sa aton nasyon, may daan akong pagpapahalaga para sa satuyang mga pamana asin tradisyon. An sakuyang paglakbay ay naporma kan mga karanasan ko digdi asin sa ibang lugar, habang nag-aadal ako sa Estados Unidos asin sa United Kingdom, nag-immerse ako sa iba- ibang kultura asin perspektibo.



Sa mga naglabay na taon, nag-iba-iba an sakuyang papel na ginampanan— bilang sarong civil servant, journalist, asin development worker. An mga karanasan ko sa pagtrabaho sa mga organisasyon arog kan UNDP asin FAO nagbukas sakuya kan mga masakit na realidad kan mga natural na kalamidad, arog kan nakakapanluya na epekto kan Bagyong Haiyan, na nagdulot kan pagkamatay kan 6,300 na tao.



Mantang nasa Tacloban ako asin sa mga nakapalibot na lugar, nakatagpo ako kan mga istorya nin parehong kakusugan asin trahedya, arog kan makulugon na dilemna kan sarong solterong fourth-year student, na tulong bulan na lang antes an graduation, nag-aadal sya para sa saiyang mga eksamen kaiba an saiyang ilusyon. Ini na kuta an urhing Pasko na magdi-depende sina sa saindang mga alawans. Dai ninda aram kung ano an boot sabihon kan tsunami, kaya nagpadagos sinda sa saindang plano — mag-adal.


Nangarap sindang magbiyahe na magkaiba pagkatapos kan kolehiyo. Ini kuta an unang pagkakataon. Dai sinda nagkaigwa kan kwarta na para digdi. Pero sa tulong bulan, inisip ninda na magiging maray an gabos. Kaipuhan lang nindang maghalat ning pirang bulan pa. Sa katunayan, naghulat na sindang upat kataon.


An dai niya inaasahan ay an katotoohan na an bagyo [Bagyong Haiyan] magiging sobrang makusog na kaipuhan niyang pumili sa pagitan kan pagligtas sa saiyang ilusyon asin sa saiyang musmos na sarong taong gulang na pamangkin. Sa pirang bulan, nagtatan-aw siya sa dagat, sa eksaktong lugar kung sain niya natagpuan an saiyang girlfriend, na may pidaso kan yero na ginagamit para pang-atop na nakatusok sa saiyang tulak. An mga karanasang ini nagpatibay kan kahalagahan kan edukasyon, preparasyon, asin resilience kan komunidad sa hampang kan mga hamon sa kalikasan.


Dahil sa mga karanasang ini, nangenot ako kan sarong tulong-suko na estratehiya para labanan an climate change asin protektahan an satuyang kapalibutan. Sa paagi kan mga makabago na plataporma arog kan NightOwlGPT, GreenMatch, asin Carbon Compass, pinapakusog ta an mga indibidwal asin komunidad na maglakaw paduman sa sustainability asin resilience.


An NightOwlGPT nagganit kan kapangyarihan nin AI para tabangan an mga tao na makapaghapot gamit an sa saindang lokal na dialekto, na nagtutulak kan inclusivity asin accessibility sa impormasyon. Kun sa paagi kan voice input o pag-type, an mga paragamit nakakakuha kan tulos na traduksiyon na nag-dudgtong sa mga iristoryahan sa iba- ibang lengguwahe. An modelo niamo nakakakomunikar na sa Tagalog, Cebuano, asin Ilokano, pero nagmamaw-ot kami na makakapag-expand kami sa gabos na 170 na lengguwaheng ginagamit sa nasyon.


An GreenMatch sarong makabag-o na mobile platform na dinisenyo para tabangan an mga indibidwal asin negosyo na maw-oti-offset an saindang carbon footprint asin an mga grassroots na proyekto sa kapalibutan na importante para sa salud kan satuyang planeta. Nagtata-o ini nin pagkakataon sa mga katutubong grupo asin lokal na komunidad na magsumite nin mga grassroots na proyekto asin makinabang sa carbon offsetting, na nagsisiguro na an mga pinaka-apektado kan climate change an makakaresibe kan suporta.


Samantalang an Carbon Compass nagtatao sa mga indibidwal nin mga kagamitan para mag-navigate sa mga syudad habang binabawasan an saindang carbon footprint, na nag-promote kan eco-friendly na mga gawi asin sustainable na pamumuhay.


Sa pagtatapos, iniimbitahan ko an lambang saro na makisaro sa satuyang iribang pagbiyahe paduman sa mas berde, mas sustainable na hinaharap. Magtabangan kita para protektahan satuyang planeta, ilangkaw an satuyang mga komunidad, asin magbilog nin sarong kinaban kung sain an lambang boses nadadangog asin an lambing buhay tinataw-an importansya. Salamat sa saindong atensyon asin sa inyong pangako sa positibong pagbabago. Iriba, kaya niyato makagibo nin pagbabag-o.

0 views
bottom of page