Miawoe zɔ! Nye ŋkɔ nye Anna Mae Lamentillo, eye nye kpɔ geƒe be nye ŋutɔ le Filipins, anyigba si le nyateƒea kple nyateƒe ƒe tsitsia kple dzɔdzɔ bubu si le 81 ƒome si mia kpɔ dzi. Le be nye gbeƒetɔ si nye Karay-a ƒevi le gbe bubu si nye 182 si le dukɔ me, nye wɔ dzidzɔ si le mia nyateƒe kple woƒe nudzɔwo dzi. Le mia dzi, nye nyɔƒiawo nye asiwo me le anyigba kple azɔ dzi, ne mia dzɔ wɔ ɖe nudzɔ dzi le United States kple United Kingdom, ne mia kpɔ nyateƒe bubu kple gbe bubu.
Le xoxo ɖase, nye wɔ dzidzɔ bubu — ke le dukɔ dɔla, amenuveve ƒe nɔvi, kple hadzidzi dɔla. Nye nyɔƒiawo wɔ na dɔ nɔwo le ƒevi bubu dzi, eye wɔ le UNDP kple FAO, eye wòkpɔ nya bubu le anyigba dzɔŋɔ me, le gbe si nyuie si Typhoon Haiyan ƒe hadzidziwo, si kpɔ dzɔ na ame 6,300.
Le mia dzi me le Tacloban kple gbɔ dukɔwo, nye nyɔ gbegbegbe kple anyigba hadzidziwo, le nyagblɔ si dzidzɔ dzi ɖe vi si nye fourth-year student, si nye ame si li woƒe dzɔdzɔ dzi siwo ɖa e le graduation me, eye wòli le dzɔli ƒe dzi kple eƒe nɔvi. Esi nye Christmas si wo kplɔ kple woƒe dzudzɔwo me kple gbea kɔɔ o. Wo mekpɔ nya be tsunami nye gake wɔ wɔ gbea wo nɔ be wo wɔ ƒe gbe — le dzɔli.
Wo gbɔna dzɔ be woɖe wɔ azɔ le dzidzi ɖe anyigba dzi le university me. Nye ke eŋu be eye wɔɖe kɔ si ŋuti be wo dzɔ wɔ azɔ la. Wo mele xɔme dzɔme nɔƒevi o. Gake le eɖeɖe si me, wɔlɔ be asi kple asi dzi nɔ, ame bubu be wo kpɔa le asi. Wo mele gɔ̃ na dzɔ le vɔ̃ sia me, eye miawo lɔlɔna le afiawo me, eye miawo wɔ asi kple kɔ vɔ̃wo kple ɖekakɔ dzidzɔ.
Nye dzɔ si nye ke Typhoon Haiyan dzɔm nye gbɔdzɔ si nye xoxo, eye ame sia wɔ asi lɔ be wòkpɔ asi na nɔ ƒeƒewò alo nɔvi si nye dzɔ. Le gɔme siwo wo wɔ la, wòtsɔ asi lɔ le nyagblɔme, kple nyadzɔ le wɔme si nye ke wòkpɔ eƒe nɔvi ƒe ɖekakɔ dzi, eye nyagblɔ sia wɔ le wò dzi dzi.
Nu si nye dɔ si wòkpɔ asi le nudzɔ, wɔ asi kple hame ƒe gbe kple gbɔ na dzɔ si le anyigba dzi.
Nudzɔwo si mia nɔwo kpɔ be mia nɔ le dzɔ sia dzi kple NightOwlGPT, GreenMatch, kple Carbon Compass le asi na nɔ gbe kple dzɔdzɔ le gbe dzi, eye mia kɔ asi na dzɔ kple asi le gbɔdzɔ kple kɔmeɖe kple dzidzɔ.
NightOwlGPT wɔ AI ƒe xɔdzɔ le asi na gɔ gbea si le gbe bubu dzi, eye wòkpɔ asi na amedzro be wɔdzra nudzɔwo le woƒe ɖevi ƒometɔwo me, si nɔ dzɔdzɔ kple kɔmɛ na gbe kple nyateƒea. Le gbe sia me, ke wo wɔ gbe le asi alo wɔ nyagblɔ dzi, amedzro kple nyateƒea siwo kpɔ le asi le gbe bubu me. Mia gbe sia le nɔƒe Tagalog, Cebuano kple Ilokano, gake mia hɔ nye be mia nɔ asi na gbe 170 ƒometɔ si wɔ anyigba sia me katã.
GreenMatch nye nyɔnu gɔmeɖe aɖe si le asi na nɔ nyɔnu dzɔa kple dukɔwo, siwo kpɔ na wɔ asi na wotsɔ woƒe nudzɔme ƒe ɖevi dzɔ ɖo, kple gbe le dukɔwo si le anyigba dzi. Wòkpɔ asi na gbeƒetɔwo kple hame ɖeviwo be wɔwɔ bubu ƒometɔ ƒe dzɔdzɔwo kple tɔ asi na nyateƒe nudzɔme, eye wòkpɔ dzɔ na wo si kpɔ asi le gɔmesiwo ƒe kɔme.
Le Carbon Compass, wòkpɔ asi na nɔ amedzro le dzidzi ɖe anyigba dzi ne wɔ asi le dukɔ, eye wòkpɔ gbe kple nyɔnu gɔmeɖe nudzɔ kple dzɔdzɔ si woya nyateƒea.
Le nyateƒea, nye nɔ mia katã na nɔ asi kple amedzro le gbe kple nudzɔme, eye miawɔ asi na kpɔ nyateƒea le dzɔ kple nɔƒe dukɔ, eye mia kpɔ asi le gbea nyui si nye gbea nyui. Mia nɔ dzra gbea nyuie le asi! Míawoe nyuie!