Die Filippynse Grondwet waarborg burgers se vryheid van uitdrukking, gedagte en deelname. Hierdie regte word ook verseker deur die land se aanvaarding van die Internasionale Verdrag oor Burgerlike en Politieke Regte, wat poog om burgerlike en politieke regte, insluitend vryheid van uitdrukking en inligting, te beskerm.
Ons kan ons idees en menings deur spraak, skriftelik of deur middel van kuns, onder andere, uitdruk. Tog onderdruk ons hierdie reg wanneer ons versuim om die voortgesette gebruik en ontwikkeling van inheemse tale te ondersteun.
Die Verenigde Nasies se Deskundige Mechanisme oor die Regte van Inheemse Volke het beklemtoon: "Om in 'n eie taal te kan kommunikeer is fundamenteel tot menslike waardigheid en vryheid van uitdrukking."
Sonder die vermoë om jouself uit te druk, of wanneer die gebruik van jou eie taal beperk word, word die reg om 'n individu se mees basiese regte—soos kos, water, skuiling, 'n gesonde omgewing, onderwys en werk—ook onderdruk.
Vir ons inheemse volke word dit selfs belangriker aangesien dit ook die ander regte wat hulle vir baklei het, beïnvloed, soos vryheid van diskriminasie, reg op gelyke geleenthede en behandeling, reg op selfbeskikking, onder andere.
In verband hiermee het die VN-Algemene Vergadering 2022-2032 verklaar as die Internasionale Dekade van Inheemse Tale (IDIL). Die doel is om "niemand agter te laat nie en niemand buitenshuise nie" en dit is in lyn met die 2030 Agenda vir Volhoubare Ontwikkeling.
In die aanbieding van die Globale Aksieplan van die IDIL het UNESCO beklemtoon dat, "Die reg op vrye, onbelemmerde keuse van taalgebruik, uitdrukking en opinie, sowel as selfbeskikking en aktiewe deelname aan die openbare lewe sonder vrees vir diskriminasie, 'n voorvereiste is vir insluiting en gelykheid as sleutelvoorwaardes vir die skep van oop en deelnemende samelewings."
Die Globale Aksieplan poog om die funksionele omvang van inheemse taalgebruik oor die samelewing uit te brei. Dit stel tien onderling verbonde temas voor wat kan help om inheemse tale te bewaar, te herleef en te bevorder: (1) kwaliteit onderwys en lewenslange leer; (2) die gebruik van inheemse taal en kennis om honger uit te roei; (3) die vestiging van gunstige toestande vir digitale bemagtiging en die reg van uitdrukking; (4) toepaslike inheemse taalraamwerke ontwerp om beter gesondheidsdienste te bied; (5) toegang tot geregtigheid en beskikbaarheid van openbare dienste; (6) die volhoubare behoud van inheemse tale as 'n voertuig van lewende erfenis en kultuur; (7) biodiversiteitsbewaring; (8) ekonomiese groei deur verbeterde ordentlike werksgeleenthede; (9) geslagsgelykheid en bemagtiging van vroue; en (10) langtermyn openbare-private vennootskappe vir die bewaring van inheemse tale.
Die hoofidee is om inheemse tale te integreer en hoofstroom te maak in alle sosio-kulturele, ekonomiese, omgewings-, regtelike en politieke domeine en strategiese agendas. Deur dit te doen, ondersteun ons verhoogde taalvloeïntie, lewenskragtigheid en die groei van nuwe taalgebruikers.
Uiteindelik moet ons poog om veilige omgewings te skep waar inheemse volke hulself kan uitdruk deur die taal van hul keuse, sonder vrees om geoordeel, gediskrimineer of verkeerd verstaan te word. Ons moet inheemse tale omarm as integrale deel van die holistiese en inklusiewe ontwikkeling van ons samelewings.