top of page
Writer's pictureAnna Mae Yu Lamentillo

Амилаҭтә еидкылара ауаажәларрақәа рҟынтәи ҳаздыруа абзиарақәа


Адунеизегьтәи ажәларқәа рымацара 5% иреиҳауп милаҭтә еидкылара ауаажәларра. Аха, урҭ иаԥырҵуа ауаажәларратә еидарақәеи рҵакы змоу атрадициақәеи аҭакԥхықәра ҿыцқәа рыла ауадаҩрақәа рыӡбараҿы аҽазнык агәыӷра ҟанаҵоит.


Ажәытә аамҭақәа раан, милаҭтә еидкылара ауаажәларрақәа рҭахрақәа ирахьчаз, рзинқәа ирықәныҟәаз, насгьы ркультурақәа раԥшьгарақәа рахь ихәыцрахьчаз иҳабжьан. Уажәы, убри ашьҭахь, ҳара милаҭтә еидкылара ауаажәларрақәа рахь ҳаӡаԥшуеит, избанзар ауадаҩрақәа анцәырҵуа, иаҳбарҭоуп аҟәатрахь абзоурахь ихьчара ҳаԥсҭазаашьа.


Ихәыҷым шықәса раԥхьала, аҿиара ду ақәнагала ҳҟалеит климат аҿы ацхыраара аҭаху аҭагылазаашьа, уи адунеизегьтәи арыцҳара иҟанаҵеит. Уи азы ихьчамкәа ишьҭнахыз ари апроцесс, аҳауа-цәқәырԥақәа ирхылҿиааит ҳшарабҵарақәа рхәыцрақәа ахьынӡарылшо ааныҟәауа аамҭа. Ари амҩа аҿаԥхьа иқәгылоу абиԥарақәа рызхьаԥшра аҵакы бзиаӡаны иубартә иҟарҵоит.


Иҟоуп аҿар ауадаҩрақәа ирзааигәахартә еиԥш, милаҭтә еидкылара ауаажәларра рыԥсабаратә мчқәа рҟны амчхара рыманы иаанхоит. Ҳара даҽаҭыԥантәи аилазаара иахьчахьчо ҳалагылаз, урҭ ажәларқәа рыԥсабара анхаҩцәа ҳәа ахьыԥшымра ҟарҵеит. Насгьы, аԥсабара ахьӡала ауаҩытәыҩса ахәҭа хьанҭара иҭанаҵло, урҭ рҵакы змоу аҭакԥхықәра рнапы ианҵалоит.


Иахьа, милаҭтә еидкылара ауаажәларра ирҳҭо аҳаҭырқәа изларбоу ала, адунеизегьтәи абиодиверсикатә 80% рыхьчаразы рнапы рыдуп. Иаҳзеиԥшу 5% ракәын ажәларқәа, аха убри аамҭазы, дара амчхареи аџьабаа рыдыркыларц азы ирылшоит аԥсабара ахьаарԥшуа ахылаԥшра. Иаҳбар, урҭ рыбжьара дара инхо ҭыԥқәа рыԥсабаратә аганахьала акырӡа иаҳзышьҭоуп. Ҳара ҳазҿлымҳау аԥсабара зегьы амца анрыларҵоз аҽазышәарақәа рымацара аанышьҭын.


Уажәы, адгьылҿы аԥсҭазаара еиҳау акәакь анцәырҵуаз, ҳарзыԥшуп милаҭтә еидкылара ауаажәларра рыҩаӡараҿы аԥхарра. Урҭ ртрадициатә аҩаӡара ҿыцқәа, рыҵакқәа насгьы рҿырԥшықәа рыгәра ганы иаҳбароуп, модернизациеи аимадарақәеи рхьанҭарахьы рызнамгарц азы рнапы ианҵарым.


Сгәалашәараҿы иҳамоуп сахь Палаван ақалақь Ситио Калауит аҿы Таӷбануаа ахьсыҟазаалак. Изгом, рбаҟақәагьы рҵараиурҭақәагьы ԥсабаратә аматериалқәа рыла ишадрыхио: абамбу, аҵлақәа, насгьы ашәырқәа. Иахьан, акәыршцәа руак исаҳәеит дара аҿкы зуа амангровқәа реиҭаирцәара рыманы ишыҟаз. Ари хра аманы аԥсыцаԥсарақәа аҟынтә рыхьчара иазкуп. Урҭ ауаажәларра аԥсабара анхара ргәы иҭоу азеиԥшра ҵакыс иахьырбо ауп.


Батанес, амагистрцәа рықәрахь иаацәырҵуа атропикатә ақьаарҵәырақәа рыхьчаразы, Иватан ауаажәларра ртрадициатә абаҟақәа аԥиҵоит. Урҭ аԥсыҽхақәиҭу аҵлақәа насгьы аҵәахәақәа рыла ишьақәыргылоуп, ишәарҭоу ақәаарҵәыра насгьы аҳауатә ақәаарҵәыра иҿагыло.


Агролесирациа анагӡара, асистема иабзоураны аҽаҩрақәа аԥсы шеиҿыртәо, иахьа аҳәынҭқаррақәа рҽазыршәоит амҩа аҭара, аԥсабара иҭбаау ахылаԥшра адагьы аԥсра иахьынӡацозар. Ари афармациа амҩа аҿиара, милаҭтә еидкылара ауаажәларра реиҳарак акырынтә излардыруа усуроуп.


Иахьатәи ҳаамҭазы, ҳара милаҭтә еидкылара ауаажәларра рхы иадырхәо алшарақәа рацәаны иаҳзылшо аҽеиҭанакра иабзоураны ҳазхәыцроуп. Ҳара ирҳалоит урҭ рҽеимадарақәа, рыԥсабаратә адгьыл ахылаԥшра ишазнеиуа, рышәарҭараҟны абаҟақәа ишақәдыргылаз, насгьы урҭ рҽеиҵаразы аԥсабара шрыхәыцуа. Ибзиоуп иаҳдырхар, рыгәра иганы аизҳазыӷьара еилыркаауеит, аԥсабара рбаланс насгьы рқьабзқәа рдунеидкылара, рыԥсҭазаара зегьы рыҿиара иҟаҵо ахышәтәы ԥсҭазаара ахылаԥшра шрырҭо.

0 views
bottom of page